‘Laat online een aanvulling zijn
op ons offline-leven’
REDMAR SMIT – Smartphones, tablets en laptops zijn tegenwoordig niet meer weg te denken uit ons leven. En we lijken niet meer zonder te kunnen. Barbera Bakker, adviseur bij Yona, daagt jongeren en ouderen uit om ze doelmatig te gebruiken. ‘Apps en games zijn zo ontwikkeld, dat we zo lang mogelijk aan het scherm gekluisterd zitten.
Stichting Yona wil jongeren (en ouderen) helpen met gezond mediagebruik. Dat is volgens Barbera hard nodig. ‘Er zijn tegenwoordig allerlei apps die je internetgedrag in kaart brengen en je schermtijd beperken. Maar dat is een gedeelte van de oplossing. We besteden steeds meer tijd online. We moeten leren er bewust mee om te gaan.’
Goede voorbeeld
Minder bezig zijn met mobiele apparaten heeft volgens Barbera alles te maken met gedragsverandering. En daar kan heel praktisch mee geoefend worden. ‘Als ouders moeten we allereerst het goede voorbeeld geven. Dat begint al als onze kinderen klein zijn. Er was een tijd dat ik mijn kinderen voor etenstijd de tablet gaf, zodat ik ongestoord kon koken. Op het moment dat een kind gewend is om tijd op te vullen met het scherm, leer je gewoontegedrag aan. En dat het zich niet mag vervelen. Terwijl juist tijdens een verveelmoment de creativiteit wordt gestimuleerd. We besloten het anders te gaan doen. We hadden twee weken jengelende kinderen, maar ook dat ging over. Het is belangrijk om in het gezin schermvrije momenten te hebben. Leg heel bewust je telefoon weg als je gezellig wat drinkt of gaat eten. Niet steeds je telefoon in de gaten houden om te zien of er appjes binnenkomen. Het is eigenlijk nog beter als er schermmomenten zijn: af en toe mag je kijken. Voor de rest is-ie er gewoon niet.’
Tips
Voor wie minder schermtijd wil, heeft Barbera nog meer tips. ‘Dan kom ik uit bij het doelmatig gebruik ervan. Nadeel van smartphones is dat je er alles op kunt doen. We verdwalen zo makkelijk in allerlei apps. Als wij iets moeten checken, openen we vaak gelijk ook een andere app. Stel jezelf daarom de vraag: is het nu nodig wat ik wil doen? Kun je met jezelf afspreken dat je al die actiepunten ’s avonds in één keer afhandelt? Ook het houden van je vaste telefoonlijn kan ik aanraden. Zo ben je niet afhankelijk van je smartphone en kun je ‘m dus echt uitzetten. En als je op je werk of op school iets moeilijks moet doen, leg ‘m dan weg. Als we er even niet uitkomen, is de telefoon een welkome afl eiding. Maar dat vermindert onze concentratie. Sowieso pakken we ‘m overal en nergens: in de trein, in de wachtkamer, als we koffiedrinken. Als je dat niet meer wilt, moet je alternatief gedrag verzinnen. Je kunt ook een praatje maken met degene die naast je zit. Dat zorgt vaak voor onverwacht mooie ontmoetingen. Als je weet dat een app veel tijd in beslag neemt, verwijder ‘m dan. Ik zeg altijd: maak het jezelf zo lastig mogelijk. Thuis hebben we de iPad weggedaan omdat we die zo snel pakten. We hebben nu een laptop in een tas, opgeruimd in de kast. Nou, die pakken we niet meer zo snel. En spreek met elkaar af dat bijvoorbeeld na 21.30 uur de schermen uit gaan.’
‘Nadeel van smartphones is dat je er alles op kunt doen.’
– Barbera Bakker
Praten
Volgens Barbera is het ook belangrijk er open met elkaar over te spreken. ‘Als je een kind hebt dat veel gamet of veel op social media zit, veroordeel het dan niet gelijk. Ga ernaast zitten: “Wat ben je aan het doen? Laat eens zien hoe het spelletje werkt.” Je wilt dat je kinderen zelf kritisch gaan nadenken over dat wat ze aan het doen zijn. Maak ook afspraken over de tijd waarop ze bezig mogen zijn op de telefoon of laptop. Apps en games zijn zo ontwikkeld, dat we zo lang mogelijk aan het scherm gekluisterd zitten. Er is nooit een goed moment om te stoppen. Ga daar als ouders niet in mee. En als je iets verbiedt, leg dan duidelijk uit waarom. Vertel over de nadelige gevolgen van te veel met je scherm bezig zijn. Ook daarmee kun je al jong beginnen. Op een bepaalde leeftijd is het overigens wel verstandig om een app te installeren waarmee je kunt volgen wat je kind doet.’
Leeftijd
Barbera wil ten slotte nog meegeven om kritisch te kijken naar de leeftijd waarop ouders kinderen een telefoon geven. ‘Stel jezelf de vraag: is het nodig dat ze er eentje voor zichzelf hebben? En: volstaat een dumbphone (waarmee je alleen kunt bellen en sms’en)? Kinderen en ouders kunnen ook samen doen met een telefoon. Ze vallen daardoor echt niet buiten de groep. Je stimuleert daarmee juist dat ze zelf initiatief nemen. Niet altijd wachten op een app, maar zelf even bellen. Ik geloof dat het een voorrecht is als een kind geen eigen telefoon of tablet heeft. We willen onze kinderen toch vaardigheden leren die hen verder helpen in het leven? Dan gaan we hen toch niet iets geven wat dat tegenwerkt? Daarnaast zijn er meer voordelen: we krijgen meer rust, slapen beter en worden socialer. Laat online hooguit een aanvulling zijn op ons offline-leven.’
Challenges
Er zijn allerlei challenges die je kunt doen. Barbera: ‘Tussen Kerst en oud en nieuw is er een challenge voor ouders. We dagen u uit om in die periode zonder smartphone te leven. Vorig jaar was dat een groot succes. Doet u mee? Er zijn ook andere challenges. Leg als gezin alle telefoons een weekend weg. Als iedereen het volhoudt, is er maandagavond taart. Of doe als school een detoxprogramma: leerlingen leveren hun telefoon een paar dagen in. Doel is niet om te stoppen, maar om te ervaren wat het hen oplevert. Meer challenges vind je op Yona.nu of download de Yona-app.’